Napisany w duchu marksistowskim manifest podstawą dalszego rozwoju Unii Europejskiej? Komentarz ekspertów Ordo Iuris

Adobe Stock

Komisja Europejska w „Białej Księdze” o przyszłości Unii Europejskiej wymienia tylko jedno źródło ideowe jej dalszego rozwoju – napisany w duchu ideologii marksistowskiej Manifest z Ventotene. Jego autorzy zakładają federalizację Europy, niezależnie od woli mieszkańców kontynentu. W Parlamencie Europejskim zaprezentowano pierwsze w języku polskim krytyczne opracowanie tego dokumentu autorstwa ekspertów Ordo Iuris oraz innych specjalistów.

POBIERZ OPRACOWANIE

Manifest „Europa Wolna i Zjednoczona” powstał podczas II wojny światowej na włoskiej wyspie Ventotene. Jego autorzy, komunista Altiero Spinelli i lewicowy radykał Ernesto Rossi, upatrywali źródeł totalitaryzmu, militaryzmu i wojen w samym fakcie istnienia państw narodowych. Ich zdaniem, federalizacja kontynentu powinna rozwiązać te problemy – niezależnie od woli Europejczyków wyrażonej w plebiscytach. Dokument zawiera wiele stwierdzeń, które mogą budzić u współczesnego czytelnika konsternację. Wprost mówi o „dyktaturze partii rewolucyjnej” jako narzędziu do wprowadzenia „nowej, prawdziwej demokracji”. We wstępie do pierwszego wydania Manifestu z 1944 r. autorzy zawarli konkretne postulaty polityczne, w tym utworzenie europejskich sił zbrojnych.

Odwołanie się do Manifestu w „Białej Księdze w sprawie przyszłości Europy. Refleksje i scenariusze dotyczące przyszłości EU-27 do 2025 r.” to nie jedyny przykład jego upamiętnienia. Imieniem autora aktu - Altiero Spinellego, nazwano główny budynek Parlamentu Europejskiego. W oficjalnych dokumentach dostępnych na stronie PE nazywa się go „Ojcem Europy”. W 2016 r., po referendum w sprawie Brexitu, właśnie na Ventotene spotkali się liderzy największych państw Unii Europejskiej – kanclerz Niemiec Angela Merkel, prezydent Francji Francois Hollande i premier Włoch Matteo Renzi. Zakładany przez Spinellego Ruch Federalistów Europejskich funkcjonuje do dziś.

Do dokumentu z Ventotene odnosi się także manifest, który, z okazji tegorocznych wyborów do Parlamentu Europejskiego przygotowała Grupa Spinellego zrzeszająca posłów z różnych krajów unijnych. Należą do niej m.in. Guy Verhofstadt, Daniel Cohn-Bendit, Danuta Hübner, czy Róża Thun. Sygnatariusze aktu definiują w nim swoje postulaty w zakresie reformy Unii Europejskiej sprowadzające się do przekształcenia jej w federację państw. Przede wszystkim chcą oni powołania „silnego” rządu federalnego, upoważnienia Unii do działania wszędzie tam, gdzie „zawodzą państwa narodowe”, stworzenia wspólnej unii walutowej oraz politycznej, a także powołania unijnej armii. Ponadto manifest zakłada uczynienie z Komisji Europejskiej ponadnarodowego organu władzy wykonawczej poddanego kontroli Parlamentu Europejskiego – którego posłowie byliby częściowo wybierani w państwach członkowskich, a częściowo na podstawie ogólnounijnej listy. W manifeście stwierdzono też, że Rada Europejska ma pełnić rolę „drugiej izby” w procesie stanowienia unijnego prawa.

Manifest został przetłumaczony i skomentowany przez Ośrodek Analiz Cegielskiego z udziałem Ordo Iuris oraz innych specjalistów z zakresu myśli politycznej i prawnej, w tym prof. Jacka Bartyzela. Raport powstał i został zaprezentowany w Brukseli z inicjatywy posła Dobromira Sośnierza.

„Do tej pory brakowało kompleksowego opracowania, które podejmowałoby tematykę Manifestu w kontekście jego wpływu na dzisiejszy kształt Unii Europejskiej. Proponujemy czytelnikom nowe, krytyczne spojrzenie na dziedzictwo Spinellego i Rossiego, dzisiaj uważanych za jednych z ojców-założycieli Unii. Do lektury zachęcamy nie tylko badaczy myśli politycznej, ale również wszystkie osoby zainteresowane współczesną kondycją Unii Europejskiej” – komentuje mec. Bartosz Zalewski z Centrum Analiz Ordo Iuris.

„W ostatnich latach Manifest z Ventotene zaczął być w dokumentach i wypowiedziach części czołowych unijnych polityków silniej akcentowany jako podstawa rozwoju UE niż dziedzictwo Schumana, de Gasperiego czy Adenauera. Tym bardziej warto zapoznać się z tym materiałem i zawartą w nim wizją przyszłości Europy” – dodaje dr Tymoteusz Zych z Zarządu Ordo Iuris.